Günümüz dünyasında ülkelerin gelişmişlikleri, bitmiş olan alt yapı ve üst yapıları ile doğru orantılıdır. Dünya Metropollerine kısaca bakarsak bunu kolayca anlamış oluruz. Ülkemiz de son yıllarda yapmış olduğu yatırımlar ile gerek alt yapı gerekse üst yapı alanında birçok projeye başlamış, bitirmiş ve yenilerinin de temellerini atmıştır.

Bu gelişim sürecinde iş ve istif makinaları en önemli rolü üstlenmektedirler. Her geçen gün değişen ve gelişen ihtiyaçlar ve bunların karşılanmasında, üretim sürelerinin kısaltılmasında, daha modern ve teknolojik imalat yapılmasında, bu makinalar kullanılmaktadır. Kısaca toplumun yaşam standardının artmasında en önemli katkıyı sağlamaktadırlar.

İş ve İstif Makinaları sektörüne artan talep ile birlikte, kiralama sektöründe de gelişmeler hızlı bir biçimde kendini göstermeye başladı. Özellikle forklift, vinç ve platform ürün grubunda yoğun bir biçimde verilen kirama hizmeti, artık diğer iş ve istif makinalarında da uygulanmaya başladı. Aşağıdaki grafikte kiralama yapan firmaların makine parkında bulunan makinaların yüzde dağılımını görebilirsiniz.

GRAFIK 1: Kiralama Parkında Bulunan İş ve İstif Makinalarının Yüzde Dağılımı

Aslında kiralama doğru bir biçimde anlatıldığı taktirde aslında firmalara çok büyük katkılar sağlamaktadır. Bunu bilen büyük firmalar, tercihlerini sahip olmak yerine, kiralamadan yana kullanmaktadırlar. Bu katkılardan ilki, firmaların sahip oldukları makinaların her zaman kullanılmamasından kaynaklanan atıl kapasitenin önüne geçilmesidir. İkinci olarak, ihtiyacınıza uygun makine kiralaması ile zamandan ve paradan tasarruf elde edilebilmektedir. Üçüncü olarak, kiralama ile birlikte profesyonel bir servis hizmeti alarak, projelerin devamlılığı sağlanmaktadır. Dördüncü ve son olarak ise, aslında en önemlisi olan, öz kaynakların verimli kullanılmasına katkı sağlamasıdır. Bunun sonucu olarak ta, firmalar sürdürülebilir bir yapıya sahip olabilmektedirler.

İş ve istif makinaları satışlarından kiralamaya giden makine oranına baktığımızda; Dünya genelinde %30, Avrupa’da %45, ülkemizde ise bu rakamın %15 civarında olduğu öngörülmektedir. Bu rakamlara bakıldığında bile pazarın 3 kata kadar büyüyebileceğini görebilmekteyiz.

Kısa adı ERA olan Avrupa Kiralama Federasyonuna göre; Avrupa’da kiralama, birçok ekonomik zorluğa rağmen büyüme göstermiştir. 2015 yılında Avrupa’da kiralama (15 ülkede yapılan araştırmaya göre) yıllık bazda %2 lik bir artış göstermiş,  aynı ülkeler için 2016 yılında ortalama büyümenin % 2.8 olacağı ve 2017 için de bu değerin % 1.9 olacağı tahmin edilmiştir.

Aşağıdaki grafik ERA’nın 2016 yılı raporundan alınmıştır. Bu grafikte 15 ülkedeki kiralama büyüme yüzdeleri görülmektedir.

GRAFIK 2: 15 Avrupa Ülkesine Ait 2016 Yılı Kiralama Sektörü Büyüme Oranları

Türkiye’de Durum

Ülkemizde TUIK tarafından yayınlanan veriler incelendiğinde ve analizleri yapıldığında karşımıza sektörün büyüme eğilimde olduğu sonucu çıkmaktadır.

Ülkemizde büyüyen bir sektör olan Platform ürün grubunu ele aldığımızda, makine parkında bulunan yaklaşık 6.000 adet makine ile aylık ortalama 12 milyon avroluk ciro yapıldığı öngörülmektedir.

Öte yandan bina ve bina dışı inşaatlarda kullanılan makine ve ekipmanların operatörsüz olarak kiralanması ve vinç ve benzeri diğer inşaat ekipmanlarının operatörü ile birlikte kiralanması ürün gruplarını incelediğimde ise kiralama cirosunun büyümekte olduğunu görüyoruz.

GRAFIK 3: 2009 – 2017 Yılları Arası Operatörlü ve Operatörsüz İş ve İstif Makinası Kiralama Ciroları (Milyon TL)

Yukarıdaki grafikte de görüleceği üzere operatörsüz kiralama cirosunda 2016 yılı için tahmin edilen ciro 350 milyon TL civarında iken, 2017 yılı için 420 milyon TL olarak tahmin edilmektedir. Öte yandan operatörlü kiralama cirosu içinde 8.3 milyar TL lik bir ciro 2017 yılı için tahmin edilmektedir.

Operatörlü kiralamada operasyon maliyetlerinin yüksek olması nedeni ile cirolarında buna bağlı olarak yüksek olmaktadır.

Operatörsüz kiralamada bu ciroyu yaklaşık 450 firma, 1.700 çalışanı ile meydana getirmektedir. Operatörlü kiralamada ise; 5.000 e yakın firma, 52.000 çalışan ile bu ciroyu oluşturmaktadırlar.

Operatörsüz kiralamada 2009 – 2015 yılları arası yapılan yatırım tutarı 370 milyon TL ye ulaşmış bulunmaktadır. Bu yatırımın karşılığı olarak ta, 1,6 Milyar TL lik bir değer üretmiş bulunmaktadır. Bu yıllar arasında oluşturdukları katma değer ise 600 milyon TL civarında olmuştur.

Operatörlü kiralamada ise; 2009 – 2015 yılları arasında yapılan yatırım tutarı 2 milyar TL ye yaklaşmıştır. Bu yatırımın karşılığı olarak ise yaklaşık 23 milyar TL lik değer üretilmiş bulunmaktadır. Oluşturulan katma değer ise, yaklaşık olarak 6 milyar TL civarındadır.

Yukarıda kısaca rakamların özetleri ile anlatmaya çalıştığımız “kiralama sektörü”, önümüzdeki dönemlerde çok önemli bir yere gelecektir. Ancak istenen noktaya gelmeden önce sektörün kendi iç bünyesinde çözeceği problemleri vardır. Bu problemlerin çözülmeden büyümenin gerçekleşmesi, sektör adına olumsuz sonuçları doğuracağı aşikârdır.

Bunun için öncelikle firmalar; maliyet ve hedef tahminlerini iyi yapmalı, nitelikli eleman ihtiyacını çözmeli, kendini ve hizmetini güvenceye alacak sigorta mekanizmasını geliştirmeli, atıl kapasitenin önüne geçmek için iyi bir envanter çalışması yapmalı, İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuat ve Kanunlarına uygun olarak hizmet vermeli, sözleşme ve tahsilat problemlerini de çözmesi gerekmektedir. Bu çözümleri bireysel olarak değil, aynı ortak paydada buluşmuş dernekler vasıtasıyla yapmalıdırlar. Bu derneklerin de Kamu ’da temsil gücünün artmasının gerektiğinin de altını çizmek gerekiyor.

Ülkemizin 2023 hedefleri doğrultusunda iş ve istif makinaları sektörü %30 bir büyüme gerçekleştirmesi öngörülürken, kiralama sektörünün de 3 kat büyümesi tahmin ediliyor. İşletmeciler bu büyüme potansiyelini gerçekleştirmek için ne kadar hazırlar? İşte bu soruya cevap vererek şimdiden çalışmaya başlamaları gerekmektedir.

Abdullah TUNCER

Platformder Genel Sekreter Yardımcısı

KAYNAKÇA:

1. TUİK – Türkiye İstatistik Kurumu
2. ERA – Avrupa Kiralama Federasyonu